Màuru Manca

pintore sardu
Custu artìculu est iscritu cun sa grafia Limba Sarda Comuna. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:

campidanesu · logudoresu · nugoresu

Màuru Manca (Casteddu, 25 de nadale de su 1913 - Tàtari, 22 de freàrgiu de su 1969)[1] est istadu unu pintore sardu, nòdidu pro àere rennoadu sa pintura sarda de sos annos chimbanta.

Màuru Manca
Nàschida25 de nadale de su 1913
Casteddu
Morte22 de freàrgiu de su 1969
Tàtari
Natzionalidadesarda
Tzitadinàntziaitaliana
GenitoresMama: Antonietta Dessena
Babbu: Luisu Manca
CòjubeFrantzisca Binna
Traballupintore
Incumintzu de s'atividade1934
Prèmios
  • Prèmiu de sa Fundatzione Umiastowska (1947)
  • Prèmiu Tàtari de pintura (1950)
  • Prèmiu Sardigna (1957)
Movimentu estèticutonalismu, espressionismu, neocubismu, astratismu

Biografia modìfica

Fìgiu de Luisu Manca, magistradu de su tribunale militare, e de Antonietta Dessena, naschet in Casteddu ma a pustis de pagu tempus tzucat cun sa famìlia a Venètzia, in ue at a nàschere, in su 1915, sa sorre Lina.

Torradu a istare in Sardigna, in Tàtari, in su 1926 intrat in su Litzeu clàssicu Azuni, ma non tenet interessu perunu pro sas matèrias iscolàsticas. Colat su tempus suo disinnende e bisende de divènnere un'illustradore e gràficu. A pustis de su diploma, pigadu in su 1933, cheret fàghere istùdios artìsticos, ma essende mortu su babbu suo, pro cuntentare sa mama, intrat in sa Facultade de Meighina. Su primu annu, però, dismajat intrende in s'àula de anatomia, e tando issèberat de colare, chene gana meda, a sa Facultade de Giurisprudèntzia.

Dae su 1934 incumintzat a sighire sos cursos de s'Iscola Comunale de Intzisione fundada dae Stanis Dessy, e in su maju de cuss'annu esponet un'òpera sua, unu disinnu coloradu chi si mutit Il ciarlatano (Su tzarlatanu), in sa de V Mustras sindacales de sa Sardigna, ma cust'esòrdiu suo non benit notadu dae nemos.

In su 1935 s'Iscola de Intzisione benit mudada in Regia Iscola de Arte, e Manca nde sighit sos cursos de nudu. Esponet in sa de VI Sindacales sardas de Nùgoro duos pastellos chi benint apretziados bastante dae su crìticu e pintore Predu Antoni Manca, chi narat chi "a su mancu espriment unu mundu colorìsticu chene cumpromissos cun sa visione fìsica esteriore".[1] In su nadale de su cuss'annu matessi unas cantas òperas suas benint postas in bèndida, in paris cun cussas de àteros artistas locales, in sa libreria tataresa Calaresu.

In paris cun sos artistas Vanni Pirisino, Salvatore Ibba, Piero Tedde e Paolo Maninchedda intrat in su Movimento Mediterraneo (Movimentu Mediterràneu) fundadu dae s'architetu Alberto Rosati, chi nde aiat iscritu su manifestu, Arte Politica Fascismo, in su matessi annu, semper in Tàtari. Pigat parte a sos cunvegnos de sos Litoriales de Roma, in sa setzione de s'Arte, e benit postu intre sos seletzionados.

In su 1936 l'amitint, pro sa prima borta, in sa Mustra de Arte de su Litoriale in Venètzia, e Elio Zorzi de "Il Corriere della Sera" ponet su nùmene suo in intro de sa lista de cussos de tènnere in contu. In su trìulas de su matessi annu, in Tàtari, benit ammaniada sa Prima Mustra de su Movimentu de Arte Mediterrànea, patrotzinada dae su Sindacadu Fascista de Bellas Artes, mutida fintzas "Mustra de sos Chimbe" dae s'imprenta locale, chi faghet partire un'arresonu intre sos intelletuales isolanos (intre sos cales b'at fintzas Eugenio Tavolara), e in ue si bidet sa personalidade originale de Manca, definidu dae L. Mucedda "ùnicu rivolutzionàriu de sa pàtria"[1]. Intre sas pinturas suas bi sunt Gioconda 900, Autoritratto 900, Conquista, Gli impiccati, Ferragosto, Sul trapezio e I seguaci. In su matessi annu connoschet a Frantzisca Binna, fìgia de un'avocadu mannu tataresu, e sos duos incumintzant una relatzione intre issos, chi però benit firmada ca issa fiat galu minorenne e benit mandada dae sa famìlia sua a unu collègiu in Roma.

In su 1937 pigat parte a s'allestimentu de duos vegliones ammaniados dae su GUF pro su carrasegare. In martzu pigat parte a sa de II Mustras de Arte de sos Giòvanos de Sardigna, ammaniadas dae su GUF de Tàtari in su palatzu de s'Universidade. Semper in Tàtari, in su santugaine de su matessi annu, pigat parte a sa Mustra de Arte pro sas Tzelebratziones de sa Sardigna. Su traballu suo benit sinnaladu in rivistas e importu che a "L'Isola", "Il Giornale d'Italia" e "La Tribuna", in ue Carletto Costa, amigu suo, lu mutit "su Cagli de su movimentu nostru". Diventat semper prus amigu de Stanis Dessy e Eugenio Tavolara, cun sos cales tenet in cumone sas passiones pro s'arte e sa cultura, ma fintzas pro su mare, sa pisca e su mundu de sa maghia. Su 18 de santandria pigat sa làurea in giurisprudèntzia, e pagu a pustis tzucat a Roma cun sa mama e sa sorre.

In ie, dae su 1938, incumentzat a intrare in s'ambiente artìsticu romanu: connoschet a Severini e a Marinetti e in atòngiu ammaniat una mustra de artistas sardos in sa villa de s'iscritora polaca Emilia Szenwicova, in Positanu.

Intre su 1939 e su 1941 collaborat, in intro de su GUF de Roma, a s'ammaniamentu de sas mustras de arte e bi pigat parte, retzende fintzas risultados bonos (su de oto postos pro sa pintura in su 1939, prelitore pro s'afrescu in su 1941) e publicat disinnos in sa rivista issoro, "Roma Fascista". Custos disinnos ant a èssere atacados in su 1939 dae s'ala prus arrestrada de sa cultura fascista, rapresentada dae Giuseppe Pensabene de "Il Tevere", crìticu chi dae carchi annu gherriat contra a sas chircas figurativas avantzadas, defininde·las "internatzionalistas" e "giudàicas", e istimadas dae Renato Giani, de "Il Primato", siat in cuss'annu siat in un'àteru artìculu de su 1940. Fintzas Lina, sa sorre, at a tènnere carchi reconnoschimentu in sos prelitorales femininos. Sa passione de Manca pro sa maghia e s'ocultismu agatat in Roma unu terrinu adatu, e sugetos chi benint dae cussu mundu aparint fatu fatu in sas òperas suas. In paris cun sos amigos suos Giuseppe Capogrossi e Emanuele Cavalli, chi est afiliadu a una sotziedade esotèrica (sa "Fradellàntzia de Myriam" de su para-psicòlogu Giuliano Kremmerz) faghent addòbios ocultistas (in sa domo de s'artista), invitende che a magu s'iscritore Claudio Claudi. In su 1940 torrat in Sardigna pro more de su servìtziu militare e abarrat, comente sergente de su 40u reggimentu de artilleria, in Piaghe, in ue at fintzas a fàghere s'iscenògrafu de ispetàculos de intrattenimentu pro sos sordados.

In su 1942 torrat a adobiare sos amigos tataresos suo, colende sos seros in paris cun Eugenio Tavolara, s'iscritore Giuseppe Dessì, su pintore Giuseppe Biasi, sa pianista Marialisa de Carolis e unos àteros protagonistas de sa vida culturale tataresa. In santandria faghet una mustra in su Pustis-traballu "Aldo Solinas", suportada dae s'Istitutu de Cultura Fascista, in ue esponet 56 òperas partzidas intre ògios, tèmperas e disinnos, chi ammustrant su colare de su tonalismu suo a una fase espressionista, ispirada dae Scipione e Mafai.[1][2] Torrat fintzas a adobiare a Frantzisca Binna, e petzi dae s'ammentu nde faghet unu ritratu, La signorina del salotto antico.

Intre su 1943 e su 1945 insegnat istòria de s'arte in s'Istitutu de Arte de Tàtari e in su Litzeu Canopolenu, e disinnu in s'Iscola Mesana Canopolena. In su 27 de abrile de su 1944, iscriende in "L'Isola", atacat a su pintore Predu Antoni Manca (chi l'at a rispòndere in su matessi giornale) pro sas ideas suas a pitzu de sa pintura sarda e de s'arte in generale, e su 6 de maju ammaniat una mustra, "La pittura moderna da Cézanne a oggi" in s'Istitutu de arte. In sa segunda parte de s'annu torrat a tzucare a Roma, in ue istant sa mama e sa sorre, e incumentzat a fàghere istùdios pitòricos noos. In su 1945 torrat a istare in Tàtari pro unu pagu de tempus, e si fidantzat ufitzialmente cun Frantzisca Binna.

Fintzas si fiat antimilitarista, in su 1946 s'agatat unu traballu in su Ministèriu de sa Gherra, pro asseliare a sa mama e a su chi diat dèpere divènnere su socru, chi lu cheriant bìdere "sistemadu". In sas lìteras suas a Eugenio Tavolara at a semper a iscantzellare s'iscrita de carta intestada "Ministero della Guerra", mudende·la in "Ministero della Pace" e s'istemma de sos Savoia, mudende·lu in una musca. Semper in Roma una mustra in sa galleria "Il Cortile", presentada dae Antonello Trombadori e apretziada meda dae sa crìtica, in particulare dae Marcello Venturoli. A pustis torrat a Tàtari e s'8 de cabudanni si cojuat cun s'amorada sua, cun Tavolara chi li faghet de testimòngiu. Sos duos isposos tzucant a Roma, e ambos intrant in s'ambiente culturale locale. In cabudanni Manca incumentzat torra istùdios pitòricos noos, e a pustis de duos meses incumentzat a impreare su limbàgiu neocubista, accurtziende·si a sa Setzessione Noa, su chi at a divènnere su Fronte Nou de sas Artes.

In su 1947 faghet una mustra personale in sa Galleria de Roma, presentada dae Marcello Venturoli, chi tenet unu sutzessu bonu cun sa crìtica, e a pustis tzucat a Milanu pro adobiare a Carlo Cardazzo, diretore de sa galleria milanesa Il Naviglio, e connoschet a belle totu sos artistas prus famados de sa tzitade, ma s'ambiente culturale milanesu non lu lassat ispantadu pro nudda. In maju ammaniat una mustra in Tàtari, in sa galleria "L'Acquario", cun 30 òperas espostas. Semper in su matessi annu lassat su traballu in su Ministèriu e incumentzat a impreare su tempus suo pro sa pintura ebbia. Cun sa pintura Donna in riposo con gonna viola retzit su Prèmiu de sa Fundatzione Umiastowska in sa de II Mustras Annuales de s'Art Club in sa Galleria de Roma.

In su 1948 pigat parte a sa Cuadriennale de Roma cun duas pinturas neocubistas, decorat sos muros de unu club romanu, in paris cun Antonio Corpora, faghet un'altare in mosàicu pro sa crèsia de s'Abrutzu e connochet a Corrado Cagli, chi l'aiat influentzadu meda in sos annos '30. Colat s'istiu in S'Alighera, abitudine chi at a mantènnere in sos annos imbenientes, e a pustis de s'iscòpiu de sa polèmica intre realistas e astratistas incumintzada pro more de s'artìculu de "Roderigo di Castiglia" (Palmiro Togliatti) in "Rinascita", iscriet unu contra-manifestu de su movimentu de sa Giovane Pintura Italiana contra a s'ideologizatzione tropu manna de su dibàtitu artìsticu. L'ant firmare, in paris cun issu, Monachesi, Stradone, Vangelli e Vespignani. In su mese de nadale li naschit su fìgiu Luisu.

In su 1949, in freàrgiu, faghet una mustra personale in Tàtari, in sos locales de s'EPT, cun una sèrie de monòtipos e disinnos, e in martzu la fahet torra in Casteddu, in sa galleria Palatino. A pustis publicat duos artìculos a pitzu de su cubismu e de s'arte moderna in generale, in "Il Corriere dell'Isola" di Tàtari e in "Il Giornale della Sera" de Roma. Su 27 de freàrgiu faghet un'interventu, semper a pitzu de s'arte moderna e de sos orientamentos suos, in Casteddu, in su grupu de sos Amigos de su Libru. In austu pigat parte a sa Mustra de Arte Moderna de sa Sardigna, in Venètzia, in s'Opera Bevilacqua La Masa, in paris cun una mustra de brunzetos nuràgicos. Su cunfrontu intre sas òperas e sos brunzetos bidet custos ùrtimos comente binchidores, tantu chi sa crìtica los cunsiderat meda prus modernos de sas òperas. Fintzas a pustis de custa derruta, Manca isseberat de pigare parte fintzas a s'editzione romana, in sa Galleria Natzionale de Arte Moderna, de sa matessi mustra, chi at a retzire una crìtica fintzas prus frita, pro neghe fintzas de sos critèrios de seletzione bassos de su Grèmiu de sos sardos, s'assòtziu chi l'aiat ammaniada.

In su 1950, in sa galleria “Vetrina di Chiurazzi”, esponet su risultadu de sas chircas suas fatas in sos ùrtimos duos annos, in una sèrie de pinturas ispiradas fintzas dae sa pintura metafìsica-surrealista de Cagli. S’imprenta e sa crìtica romana li dat atentzione e l’aprètziat meda, e crìticos che a Venturoli, Silvio Marini e Nicola Ciarletta sunt intre cussos chi prus istimant su traballu suo. In su 9 de abrile de su matessi annu iscriet un’artìculu a pitzu de sa visione sua de s’arte cuntemporànea in “La Fiera Letteraria”, e in austu, in paris cun Antine Spada e Ausonio Tanda, binchet su “Prèmiu Tàtari” de pintura, chi teniat in commissione a Nicola Ciarletta, Bernardino Palazzi e a Carlo Alberto Petrucci.

Divenit semper de prus su rapresentante de s’avanguàrdia e de su neo-cubismu e de s’astratismu sardu, retzende aprovatzione dae artistas e intelletuales che a Eugenio Tavolara, Ànghelu Mannoni e Antoni Simon Mossa (in “La Gazzetta Sarda”), e atacos dae pintores de s’iscola prus betza che a Predu Antoni Manca. Disinnat su manifestu e sos cartellones pro sa Mustra Regionale de s'Artesania, ammaniada dae Tavolara e àteros in Tàtari, in sa sede de s’ICAS. Semper in su 1950 naschet su segundu fìgiu suo, Giusepe.

In su 1951 ammaniat una mustra personale in Tàtari, esponende pinturas, monotipos, collages e disinnos fatos dae su 1947 a su 1950, in sa sede de s’Ente pro su Turismu.

In su 1952 faghet sas iscenografias de unu film de manta e ispada, La Maschera Nera, chi essit in martzu. Su primu de freàrgiu divenit operàiu permanente de sa subrintendèntzia de su Làtziu e traballat in sa Galleria Borghese, cun Paola Della Pergola che a diretora. Creat s’allestimentu nou de su Salone de su Depòsitu, cun pannellos mannos chi permitiant de espònnere fintzas sas pinturas prus mannas, e incumentzat a s’ocupare fintzas de restàuru. Incumintzat a dirigire una galleria privada, “L’Aureliana”, in carrera Sardigna 29, chi inaùgurat in martzu cun una mustra de Maccari.

In su 1953 naschet s'ùrtimu fìgiu suo, Giuanne, e Manca fàbbricat una villa in S’Alighera, “La Cuneta”, sighende su progetu de Eugenio Maria Rossi. Semper de fàghere in paris cun Rossi fiat s’idea pro sa decoratzione de sa Bursa Mertzes e Càmera de Cummèrtziu de Trevisu, de sa cale Manca faghet fintzas unu botzetu, ma chi no ant a realizare mai.

Dae su 1954 sa pintura sua mudat torra de istile, colende a una figuratzione de solennidade istilizada e ispirada a sos mitos pre-clàssicos mediterràneos, rapresentados bene dae sa pintura Anfiteatro Cretese. Collaborat cun “Il Pensiero Nazionale”, periòdicu tataresu dirìgidu dae Stanis Ruinas, disinnende vignetas satìricas, curat sa gràfica de s’agenda illustrada de s’ENIT pro su 1954 e collaborat a unas cantas publicatziones turìsticas (“Vita Italiana”, “Italy” etz.).

In su 1955, in ghennàrgiu, sighit unu cursu de intzisione de Carlo Alberto Petrucci, e in freàrgiu unu de restàuru de Cesare Brandi. A pustis nde faghet fintzas unu de fotografia. In martzu faghet una mustra personale in “L’Aureliana”, apretziada meda dae totu sos chi nde iscrient una retzensione. Valerio Mariani iscriet un’artìculu longu a pitzu de issu in “Sardegna” sa rivista de s’amministratzione regionale a sa cale fintzas Manca matessi collàborat cun sos disinnos suos. Semper in su matessi annu Tavolara, chi fiat traballende dae annos cun Ubaldo Badas pro organizare e orientare s’artesania sarda, li daet s’incàrrigu de progetare prendas e tapetes, e issu lu faghet creende una sèrie de ispillas ispiradas a s’arte nuràgica, realizadas dae s’òrafu tataresu Renato Deliperi, e disinnos pro sos tapetes, in biancu e nieddu e semper ispirados a s’arte nuràgica, realizados in Durgali cun sa tècnica de s’annodadura, una tècnica noa pro sa Sardigna batida dae Emilia Musio Vismara.

In su 1956 faghet sa presentatzione de sa mustra Carrière, Fantin Latour, Redon ammaniada in “L’Aureliana” dae su 21 de ghennàrgiu a su 3 de freàrgiu, e andat a pompiare sos traballos de su II Cungressu Natzionale Artistas. Aprofitende de sa persèntzia de Mario Segni che a presidente de sa repùblica chircat de otènnere s’istitutzione in Sardigna de un’Ufìtziu autònomu de sa Artes Bellas, chi pro issu diat dèpere èssere ghiadu dae Eugenio Tavolara, e si narat dispostu de lassare totu su traballu e s’istùdiu suo chi tenet in Roma si b’at a èssere sa possibilidade de devènnere Ispetore Tzentrale de sa Subrintendèntzia de s’Ìsula, pro proare a fàghere unu programma pro tutelare, cunservare e catalogare su patrimòniu artìsticu sardu, e ammaniare una mustra manna de sa pintura in Sardigna, partzida in duas alas: òperas de iscola sarda finas a su Chimbighentos e òperas de àteras iscolas in Sardigna. In s’idea sua, a pustis, cussu traballu diat dèpere èssere serbidu a publicare un’Inventàriu Crìticu de sa Pintura Sarda. In prus, cheriat creare bursas de istùdiu pro permìtere a sos artistas sardos de fàghere perìodos de istùdiu in Roma. Proponet fintzas a Fernanda Wittgens, membru de su Cussìgiu de Amministratzione de sa Triennale milanesa, de fàghere una mustra de s’artesania sarda in intro de s’editzione imbeniente de sa mustra, e custa proposta sua benit atzetada immediatamente. In su matessi annu faghet fintzas su progetu gràficu e unas cantas decoraduras pro su Catàlogu de sa Mustra de s’Artesania Sarda de su 3 de santandria, in su padillione nou in Tàtari, e in intro de cussa mustra si podent agatare fintzas sos tapetes disinnados dae issu e realizados in Durgali e, semper totu disinnadu dae issu, duas càssias realizadas dae Micheli Mura, duos manichinos in tundinu de ferru pro isciallos e àteras cosa in ferru fatas dae sos mastros de ferru Dettori e Pipia (es. alares pro sa tziminera e gàbbias pro pugiones). Est fintzas unu de sos giurados pro su cuncursu de pintura pro unu de sos cartellones.

In su 1957 intrat in su comitadu de redatzione de sa rivista “Inchieste di Urbanistica e Architettura”, dirigida dae dae s’architetu Eugenio Maria Rossi e chi essit pro sa prima borta cuss’annu. Issu s'òcupat de sa gràfica e de sas coberteddas ponende·bi pinturas suas, e bi faghet fintzas artìculos a pitzu de sas artes visivas. Collàborat cun s'ammanniamentu de su catàlogu de sa Mustra de Solidariedade Internatzionales pro sos artistas ungheresos, fata in abrile in sa Galleria Natzionale de Arte Moderna de s’Assòtziu Italianu pro sa Libertade de sa Cultura. Eugenio Tavolara l’afidat su progetu de òperas de còrgiu e pedde in generale de fàghere in Durgali, de tapetes annodados e de òperas in linna pro sa de II Mustras de s’Artesania Sarda de su 29 de maju in Tàtari, chi ant a èssere ammustrados fintzas in sa mustra de s’artesania sarda fata in intro de sa Triennale de Milanu. Semper in maju Manca at a publicare Arazzi e tappeti, un’artìculu a pitzu de sa tessidura in sa rivista “Artigianato Sardo”. In austu binchet su Prèmiu Sardigna cun s’òpera L’ombra de mare sulla collina, chi sinnat una truncadura manna cun sa traditzione figurativa sarda de sa dècadas coladas e chi at a fàghere incumintzare una dibata manna intre sos crìticos, sos artistas e fintzas sa gente comune.

In su 1958 faghet una relatzione in su Cunvegnu Natzionale a pitzu de s’Architetura e de sas Artes visivas de AUA (Assòtziu pro s’Urbanìstica e s’Architetura), ammaniadu intre su 22 e su 24 de martzu in sa Galleria de Arte Moderna de Roma fintzas dae issu, a pitzu de duos temas: L’integrazione reciproca delle Arti Visive e L’educazione del gusto nella Società di domani. Intre sos reladores bi sunt fintzas Giulio Carlo Argan, Mario Penelope e Nello Ponente. Sos atos de su cunvegnu los publicat “Inchieste di Urbanistica e Architettura” in su nùmeru suo de martzu-abrile. In maju, in sa de III editziones de sa Mustra de s’artesania de Tàtari, bi sunt fintzas tapetes realizados in Azos partende dae disinnos atratos suos. Est su perìodu de cando s’artesania sarda incumentzat a tènnere un’importàntzia internatzionale, gràtzias a s’ISOLA de Tavolara e Badas. In sos meses de maju e de làmpadas pigat parte a sa mustra Nuove tendenze dell’arte italiana, ammaniada dae sa Rome-New York Art Foundation in sos locales suos de s’Ìsula Tiberina e curada dae Lionello Venturi. In su matessi perìodu esponet fintzas in una mustra dedicada a sos artistas sardos ammaniada dae “Il Taccuino delle Arti” in su Palatzu de sas Espositziones, chi però tenet problemas organizativos e chi esponet òperas figurativas de unos cantos artistas chi non sunt resèssidos a si rinnovare e a s’istesiare dae su diletantismu. Faghet su cuncursu pro sos diretores de sos istitutos superiores de istrutzione artìstica, chirchende de otènnere sa nòmina pro s’Istitutu de Arte de Tàtari, ma tenet contra a Filipu Figari, su diretore betzu, devènnidu presidente de su matessi istitutu, chi in sos annos aiat dimostradu de èssere bravu meda cun s’organizatzione ma fintzas cunservadore meda cun sas iscolas artìsticas.

In su 1959 faghet una mustra personale in sa galleria “Selecta” de Roma, in ue esponet una sèerie òperas suas ligadas meda a s’informale matèricu, e a sa cale pigant parte medas de sos chi sunt sos protagonistas de sa vida artìstica de sa tzitade: Venturi, Argan, Palma Bucarelli, Venturoli, Libero de Libero, Cagli, Capogrossi etz. Custa at a èssere sa mustra de adiosu de Manca a s’ambiente romanu, ca issu at a bìnchere su cuncursu pro s’Istitutu de Tàtari chi aiat fatu in s’annu antepostu (cosa chi at a festegiare cun unu giru in barca cun sos amigos suos, comente issu at a iscrìere in una lìtera a Tavolara), e at a torrare pro cussa resone a istare in sa tzitade sarda. In ie, intre su 31 de maju e su 2 de làmpadas, at a èssere su reladore de su cunvegnu Produzioni e materiali tipici sardi nell’architettura e nell’arredamento moderno, ligadu a sa de IV Mustras de s’artesania. In cussa mustra b’at a èssere una dibata intre chie faghet sa majoria de sos interventos, chi sustenent sa lìnia de Tavolara e Badas, chi sighit sa traditzione sarda in s’artesania, e chie difendet cussa prus radicale de Manca, che a Lucio Fontana.

In su 1960 ammaniat una mustra personale in sa galleria “Il Cancello” de Tàtari, chi benit apretziada meda dae su pùblicu e fintzas dae Predu Antoni Manca, chi lassat a un’ala su sarcasmu chi aiat dedicadu a Màuru Manca finas a cussu momentu in sa retzensione chi nde faghet in su nùmeru de La Nuova Sardegna de su 9 de freàrgiu. In su primu annu de diretzione de s’Istitutu tataresu su pintore incumentzat a tènnere cuna collaboratzione cun su professore de arte aplicada Marcello Carta, chi faghet una sèrie de pannellos e plachetas sighende sos disinnos suos. S’intrada in s’iscola permitit tando a Manca de fàghere esperimentos in s’iscultura, unu disìgiu chi teniat dae tempus meda. Sighit a collaborare cun s’ISOLA, como ghiada dae Tavolara ebbia, e faghet incumentzare una collaboratzione intre cuss’ente e s’Istitutu de Arte de Tàtari, collaboratzione chi finas a cussu momentu fiat istada impossìbile pro neghe de sas resistèntzias de Figari. In sa de V Mustras de s’artesania de Tàtari torrant a b’èssere àteros ogetos disinnados dae s’artista dae intro de s’iscola: tessutos batik e prendas (ispillas e bratzales in oru arenadu) realizados dae Marcello Carta e tzeràmicas decoradas a fritu realizadas dae su tzeramista Pàule Loddo, de Durgali, e ligadas a sa traditzione nàschida in sos annos trinta gràtzia s a s’òpera de Sarvadore Fancello. In su 3 de nadale pigat parte a una mesa tunda de sa rivista “Ichnusa” a pitzu de su tema Architettura e società.

In su 1961 faghet unu progetu mannu e belle impossìbile de realizare pro una losa de sa Madonna de pònnere in su portu de Pescara, e in su 21 de abrile ammaniat una cunferèntzia in Casteddu, in sa sede de su LAUC (Lìberu Assòtziu Universitàriu Casteddàrgiu) a pitzu de su tema Folklore e tradizione nelle arti figurative. Mutit a insegnare in s’Istitutu de Arte de Tàtari medas artistas giòvanos locales, cun casos che a cussu de Gavino Tilocca chi non bi fiat mai pòdidu intrare pro neghe de sa disamistade sua cun Figari, mudat s’impostatzione de sa didàtica de s’iscola chirchende de favorire s’inter-ditziplinariedade, ismànniat sa biblioteca annanghende·li unu muntone de libros e rivistas, faghet in modu chi sos professores abèrgiant sos istùdios issoro fintzas in s’Istitutu, trasformende·lu in unu laboratòriu, e chircat de istimulare sos arresonos e sas dibatas intre sos professores e intre professores e alunnos. In abrile, in sa rassegna “Nuove Tendenze in Sardegna”, in intro de sa de III Mustras Regionales de Arte de Casteddu, Manca si proponet in su grupu de “Realtà Nuova”, chi si proponet de rinnovare in manera pesante sa realidade artìstica sarda. Pro custa resone su grupu at a tènnere cuntatu cun “Studio 58”, grupu sìmile chi operaiat in Casteddu.

In su 1962 chircat de fàghere tramudare sa rassegna “Nuove Tendenze” a Tàtari e de ammaniare un’antològica in sa fiera campionària, ma no at a resèssere a fàghere nissuna de sas duas cosas. In S’Alighera collàborat cun sos artìstas gìovanos locales Leinardi, Agus e Atza a s’abertura in su mese de maju de sa galleria “A”, cun una prima mustra de pintura e artesania (cun òperas suas ma fintzas de Bullitta, Contini, Calzia, Fanelli, Secchi, Tavolara e àteros). At a abèrrere, in paris cun Tilocca, Bullitta e Contini, un’àtera galleria cun su matessi nùmene in Tàtari, pro frunire unu logu de promotzione pro sos giòvanos locales.

In su 1963 morit Eugenio Tavolara, amigu corale suo, e in s’allestimentu de sa mustra de su II Prèmiu Tàtari de pintura Manca càusat una dibata manna intre issu e sos pintores figurativos, chi issu aiat relagadu a sos corridòios e chi l’acusant de los àere disciminados e de àere trasformadu sa mustra in “un’ispètzie de opùsculu illustrativu de sa pintura contemporànea non-figurativa”[3]. Ammaniat una mustra de arte sacra cuntemporànea in sos locales de “La Madonnina” de Siete Fuentes, in ocasione de su cunvegnu Dialogo dei cattolici con il mondo contemporàneo. Mutit a s’Istitutu de Arte de Tàtari a Vincenzo Marino, chi at a orientare su laboratòriu de sos metallos cara a sa creatzione de prendas e at a disinnare una sèrie de ispillas in oro pro sa Biennale ISOLA de su 1964.

Semper in su 1964, in ghennàrgiu, ammàniat una mustra antològica, cun òperas fatas dae su 1945 a su 1955 in sa galleria “Il Cancello” de Tàtari, chi at a torrare a fàghere in sos locales de “Il Capitello” de Casteddu, in ue l’as at a illargare finas a su 1963. A pustis de s'esclusione de Gavino Tilocca dae sa II Biennale ISOLA fata dae sa gestione polìtica e amministrativa de s’Ente (cun sa cale aiat dèpidu gherrare pro annos Eugenio Tavolara, e chi fit sa resone pro sa cale Ubaldo Badas nde fiat essidu) Manca s’arrennegat, iscriet una lìtera a sos giornales printzipales sardos in ue narat chi su presidente de s'ente at causadu s’involutzione de s’ISOLA pro neghe de intrusiones in sos issèberos tècnicos e artìsticos de s’istitutzione, e issèberat de abarrare in foras dae sa biennale, ritirende·si in paris cun totu s’Istitutu tataresu.

In su 1966 sighit sas espositziones de sas gallerias tataresas “A” e “Uno”, e in martzu est in Firentze, in ue pigat parte a sos traballos de su Cunsìgiu Natzionale de s’ANISA (Associazione Nazionale Insegnanti Storia dell’Arte). In abrile faghet unu biàgiu curtzu a Nitza e Saint-Tropez. A pustis de àere agatadu una mediatzione cun s’ISOLA, a pustis de su chi fiat acontèssidu in su 1964, torrat a traballare cun issos, e in paris cun Ubaldo Badas, chi torrat a collaborare cun s’ente pro sa prima borta dae su 1959, ammàniat sa de IV Biennales de s’artesania. Pro fàghere custu tando biàgiat in medas biddas artesanas de s’Ìsula, e mutit a espònnere sas òperas issoro a medas de sos professores de s’Istitutu de Arte de Tàtari.

In su 1967 collàborat cun disinnos suos a “Il Giornale”, e in s’istiu acumpàngiat a Marcellu Venturoli in unu biàgiu in giru pro sa Sardigna, faghende·li connòschere sos artistas locales. In su mese de nadale est in Palermo, pro pigare parte a su Cunvegnu de sos Diretores de sos Istitutos de su Tzentru-Sud, e in sa relatzione sua proponet una muda radicale de totu sa didàtica.

In su 1968 sa positzione sua in intro de s’ISOLA s'afòrtigat, e li benit afidadu s'ammanniamentu de sa de V Biennales de s’artesania, cun un’allestimentu progetadu dae s’architetu Vico Mossa. A sa manifestatzione pigat parte totu s’Istitutu tataresu, e Manca b’esponet tapetes, prendas realizadas dae Maria Lauro e animales de prata realizados dae Marini. Malàidu, de sa maladia chi l’at a mòrrere, sighit a pintare e a sighire s’iscola, ma lassat su controllu de sa produtziones de sos tapetes a Laura Lauro. Una denùntzia de duos artistas chi finat istados professores in s’Istitutu, publitzizada dae unu giornale locale, càusat un’ispetzione de su ministèriu in s’Istitutu de Arte pro verificare chi sa gestione de su diretore siat fata comente si tocat. Manca benit assoltu de su totu.

In su 2 de ghennàrgiu de su 1969 sas cunditziones de salude de Màuru Manca peorant, e issu intrat in coma. Nd’essit, e in sos primos de freàrgiu paret chi siet istende mègius, tantu chi atzetat de pigare parte a sa seletzione pro sa decoradura de un’iscola de Casteddu, de fàghere in paris cun Nicolò Masala, ma non b’at mai a resessere a lu fàghere. Morit in Tàtari in su 22 de cussu mese.

Riferimentos modìfica

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 (IT) Giuliana Altea e Marco Magnani, Mauro Manca (PDF), in Grandi Monografie, Nùgoro, Ilisso Edizioni, 1994, ISBN 88-85098-29-0, OCLC 32669285. URL consultadu su 12 nadale 2019 (archiviadu dae s'url originale su 12 nadale 2019).
  2. Màuru Manca, in www.sardegnacultura.it. URL consultadu su 12 nadale 2019 (archiviadu dae s'url originale su 28 làmpadas 2021).
  3. (IT) Premio Sassari. Sono mancate le polemiche, in Il Democratico (Tàtari), 1º freàrgiu 1963.

Bibliografia modìfica

  • (IT) Giuliana Altea e Marco Magnani, Mauro Manca (PDF), in Grandi Monografie, Nùgoro, Ilisso Edizioni, 1994, ISBN 88-85098-29-0, OCLC 32669285. URL consultadu su 12 nadale 2019 (archiviadu dae s'url originale su 12 nadale 2019).
  • (IT) Gianni Murtas, Mauro Manca (PDF), in I Maestri dell'Arte Sarda, Nùgoro, Ilisso, 2005, ISBN 88-89188-37-5, OCLC 61766002. URL consultadu su 16 nadale 2019 (archiviadu dae s'url originale su 24 martzu 2012).

Artìculos ligados modìfica

Ligàmenes esternos modìfica

Controllu de autoridadeVIAF (EN10653618 · ISNI (EN0000 0000 6150 7164 · BNF (FRcb14502737b (data) · BAV (IT) ADV12135019 · GND (DE119320304 · LCCN (ENn95060151 · SBN (ITSBLV208593 · SUDOC (FR253207509 · WorldCat Identities (ENn95-060151

 
Wikimedaglia
Custu est unu de sos artìculos de su mese, est a nàrrere unu de sos mègius artìculos creados e postos in sa pàgina printzipale dae sa comunidade, chi l'at isseberadu pro su mese de santugaine/ledàmene de su 2023

Candidados pro sos meses benidores

Totu sos artìculos de su mese